Hoe eerlijk kun je zijn over de indruk die je hebt van een bedrijf? ‘Soms zijn er kandidaten die openlijk twijfelen of ze bij een bedrijf aan de slag willen gaan vanwege moeilijke marktomstandigheden, negatief sentiment of reorganisaties’, zegt interim recruiter en adviseur Jacco Valkenburg van recruit2. ‘Als je daar vragen over hebt, kun je deze beter voor je sollicitatie stellen. Als je vervolgens nog steeds twijfels hebt of je bij het bedrijf wilt werken, kun je beter helemaal niet solliciteren. Want als je op gesprek komt, verwachten de meeste selecteurs dat je je hebt voorbereid, onderzoek hebt gedaan en gemotiveerd bent om hun probleem op te lossen.’

Hoe kom je ook non-verbaal sympathiek over tijdens sollicitaties? ‘Geef een ferme handdruk aan het begin en einde van het gesprek, zit rechtop en kijk de ander in de ogen’, zegt executive manager Gijs ter Kuile van Michael Page. ‘Wanneer je gesprekspartner achterover leunt of ongeïnteresseerd kijkt, doe dan niet hetzelfde. Houd je handen boven de tafel, liefst los van elkaar. Dat weerspiegelt een open houding.’

Senior consultant Ruud Lemmens van Newpeople: ‘Sla nooit je armen over elkaar. Houd je houding open en nieuwsgierig.’ Erik Bakker van Target Search: ‘Als je een proactieve houding wilt laten zien, moet je ook zo gaan zitten: niet onderuitgezakt, want dat komt erg ongeïnteresseerd over.’

Soms loopt een sollicitatiegesprek niet lekker. Hoe kun je dan toch de goede sfeer bewaren? Ter Kuile: ‘Geef tijdens een gesprek nooit de schuld aan anderen, bijvoorbeeld wanneer je niet volledig op de hoogte bent van de gevraagde competenties of als er kritische vragen over je werkervaring komen. Blijf vriendelijk en positief. Wanneer een kandidaat weigert om antwoord te geven op bepaalde vragen, of een afstandelijke houding aanneemt, zal dat in veel gevallen tot afwijzing leiden.’

Bakker: ‘Altijd vriendelijk blijven, wat er ook gebeurt. En als het je niet bevalt of je voelt je te zeer in een hoek gezet, helder blijven communiceren dat je dat niet op prijs stelt of dat je het er niet mee eens bent. Maar wel netjes blijven. Ook in het kader van “je weet maar nooit”. Een goede sfeer is belangrijk, dus steek tijd en energie in een voorbereiding, praat duidelijk, toon een proactieve houding en stel inhoudelijke vragen.’

Hoe kun je scherpe vragen stellen over de functie of het bedrijf zonder beledigend te worden? Lemmens: ‘Je kunt zeker scherpe vragen stellen, als je maar niets invult voor anderen. Zorg dat je al je aannames goed checkt bij je gesprekspartner. Gebruik bijvoorbeeld een formulering als “begrijp ik het goed als …” of “in hoeverre klopt het dat … “‘

Bakker: ‘Scherpe vragen zijn soms nodig. Je moet als kandidaat immers een goed beeld krijgen. Bovendien is het heel goed mogelijk om dat vriendelijk te doen. En mocht de gesprekspartner niet goed antwoorden, blijf dan ook gewoon netjes.’

Misschien vind je je toekomstig leidinggevende belangrijker dan de recruiter. Maar dat kan je duur komen te staan. De Meijer: ‘Ik voel me door vragen eigenlijk nooit beledigd. Wel als iemand vindt dat een gesprek met mij niet nodig is en de persoon meteen voorgesteld wil worden aan mijn opdrachtgever. Iemand mag mijn vak best onnodig of lastig vinden, maar kies er dan voor om buiten mij om een andere baan te vinden. Zie de recruiter als een businesspartner die jou kan helpen, maar die jij ook kunt helpen. De belangen komen grotendeels overeen, dus help elkaar op een positieve manier.’

Wat moet je doen als er wordt gevraagd naar werksituaties waarin je een conflict had met een collega? Ter Kuile: ‘Laat je niet negatief uit over voormalige bedrijven of collegae. Dat geeft onmiddellijk een negatieve lading aan het gesprek en aan de geschiktheid van je kandidatuur.’ Lemmens: ‘Wat er ook is gebeurd, houd het voor jezelf. Toon in plaats daarvan zelfreflectie. Zo kom je krachtiger over.’

Je hebt niet alles in de hand. Soms is er gewoon geen klik. Ook niet op het vlak van beleefdheidsvormen. Ter Kuile: ‘Sommige sollicitanten komen “te wellevend” over voor bepaalde organisaties. Zo is de een meer geschikt voor een grote multinational dan voor een wat meer platte organisatie met korte lijntjes. Dat is soms al grotendeels op te maken uit het woordgebruik en de zinsopbouw van sollicitatiebrieven.’

Word niet boos op jezelf wanneer je achteraf concludeert dat je sociale vaardigheden tekort hebben geschoten. Probeer je alleen voor te nemen dezelfde sociale fouten niet nogmaals te maken. Bakker: ‘Soms moet je lang wachten op een gesprekspartner en geeft dat frictie. Maar je kunt ook te wellevend zijn. Of te joviaal. Wanneer je je meteen gedraagt als de grootste vriend van je gesprekspartner, is dat evenmin passend.’

Een sollicitatiegesprek is nu eenmaal een complexe sociale situatie. ‘Tijdens een sollicitatie sta je onder druk. Je moet flexibel zijn, maar ook goed uit je woorden komen. Je moet scherp zijn, maar ook wellevend. Je loopt dus altijd een beetje op je tenen, waardoor er al snel iets misgaat.’

(BRON INTERMEDIAIR)